توضيح سؤال:اهل سنت عقيده دارند : هر كسي كه در بيعت رضوان حاضر بوده و آنجا با رسول خدا صلي الله عليه وآله دست بيعت داده باشد، شامل رضايت دايمي الهي مي شود و اين امر ثابت مي كند كه همه بيعت كنندگان تحت شجره عادل هستند . و نيز عقيده دارند : آن ها آمرزيده شده اند و گناهان گذشته و آينده آن ها محاسبه نمي شود و به همين دليل آتش جهنم حاضران در بيعت رضوان را نمي سوزاند.آيا كسي از منافقان مشهور؛ همانند عبد الله بن أبي در اين قضيه حاضر بوده و با رسول خدا صلي الله عليه وآله بيعت كرده است؟آيا خداوند از او نيز راضي شده و گناهان گذشته و آينده او نيز بخشيده شده است؟پاسخ:پيش از اين كه ثابت كنيم عبد الله بن أبي ، منافق مشهور زمان رسول خدا صلي الله عليه وآله در بيعت رضوان حاضر بوده است، بايد اين نكته بررسي شود كه آيا خداوند از همه آن ها براي هميشه راضي شده است يا خير . آيا كسي از علماي اهل سنت چنين ادعاي كرده است يا خير؟رضايت دائمي خداوند از بيعت كنندگان در زير درخت:از ديدگاه اهل سنت، تمامي كساني كه در بيعت رضوان حاضر بوده اند، اهل بهشت هستند و هيچ يك از آن ها وارد جهنم نخواهند شد .مسلم نيشابوري در صحيح خود مي نويسد:حدثني هَارُونُ بن عبد اللَّهِ حدثنا حَجَّاجُ بن مُحَمَّدٍ قال قال بن جُرَيْجٍ أخبرني أبو الزُّبَيْرِ انه سمع جَابِرَ بن عبد اللَّهِ يقول أَخْبَرَتْنِي أُمُّ مُبَشِّرٍ انها سَمِعَتْ النبي صلي الله عليه وسلم يقول عِنْدَ حَفْصَةَ لَا يَدْخُلُ النَّارَ ان شَاءَ الله من أَصْحَابِ الشَّجَرَةِ أَحَدٌ الَّذِينَ بَايَعُوا تَحْتَهَا ... .ام بشر گويد كه از پيامبر (ص) شنيدم با حفصه مي گفت: ان شاء الله هيچ يك از كساني كه در زير درخت بيعت كرده اند، وارد آتش جهنم نمي شوند.النيسابوري القشيري ، ابوالحسين مسلم بن الحجاج (متوفاي261هـ)، صحيح مسلم، ج4، ص 1942، ح2496، 37 ، كِتَاب فَضَائِلِ الصَّحَابَةِ ، بَاب من فَضَائِلِ أَصْحَابِ الشَّجَرَةِ أَهْلِ بَيْعَةِ الرُّضْوَانِ رضي الله عَنْهُمْ، تحقيق: محمد فؤاد عبد الباقي، ناشر: دار إحياء التراث العربي - بيروت.محيي الدين نووي ، در شرح اين روايت مي نويسد كه آتش جهنم، هرگز اصحاب حديبيه را نمي سوزاند :قوله صلي الله عليه وسلم ( لا يدخل النار إن شاء الله من أصحاب الشجرة أحد من الذين بايعوا تحتها) قال العلماء معناه لا يدخلها أحد منهم قطعا كما صرح به في الحديث الذي قبله حديث حاطب وانما قال إن شاء الله للتبرك لا للشك.فرمايش رسول خدا (ص) است كه فرمود : «ان شاءالله هيچ كس از بيعت كننده گان در زير درخت در آتش نمي سوزند» علماء در تفسير معناي آن گفته اند : قطعا هيچ فردي آنها سوي آتش برده نمي شوند و در آتش نمي سوزند؛ چنانچه به صورت روشن در حديث مربوط به حاطب آمده بود كه گذشت ، قيد انشاء الله كه در روايت ذكر شده است ، به اين معنا نيست كه در اين حكم شكي وجود دارد؛ بلكه اين قيد را براي تبرك فرموده است.النووي الشافعي، محيي الدين أبو زكريا يحيي بن شرف بن مر بن جمعة بن حزام (متوفاي676 هـ)، شرح النووي علي صحيح مسلم، ج16، ص 58، ناشر: دار إحياء التراث العربي - بيروت، الطبعة الثانية، 1392 هـ.البته روايات و تصريحات ديگري نيز در اين باره وجود دارد كه ما تنها به همين يك مورد بسنده مي كنيم.حضور عبدالله ابي درشجره:تا اين جا ثابت شد كه تمام حاضران در بيعت رضوان و بيعت كنندگان با رسول خدا صلي الله عليه وآله اهل بهشت هستند ، حال به اين پرسش پاسخ خواهيم داد كه آيا عبد الله بن أبي نيز در اين قضيه شركت داشته يا خير؟مداركي در كتاب هاي اهل سنت يافت مي شود كه ثابت مي كند عبد الله بن أبي ، رئيس منافقان مدينه نيز در اين سفر رسول خدا صلي الله عليه واله را همراهي مي كرده است:بد الدرين عيني در عمدة القاري، شرح صحيح بخاري مي نويسد: روايت مي كند:ان ابن أبي قال يوم الحديبية كلمة حسنة ، وهي : أن الكفار قالوا : لو طفت أنت بالبيت ؟ فقال : لا ، لي في رسول الله إسوة حسنة ، فلم يطف .روز حديبيه «أبي» كلام زيبايي گفت : وآن اين بود كه كفار گفتند : اگر بخواهي مي تواني طواف كني ! او در پاسخ گفت : خير ! رسول الله برايم الگويي خوبي است . بدين ترتيب «ابي»به طواف مكه نرفت .العيني الغيتابي الحنفي، بدر الدين ابومحمد محمود بن أحمد (متوفاي 855هـ)، عمدة القاري شرح صحيح البخاري، ج8، ص 54، ناشر: دار إحياء التراث العربي - بيروت.اين مدرك ثابت مي كند كه عبد الله بن أبي در حديبيه حاضر بوده و پشنهاد قريش را نپذيرفته و همانند رسول خدا صلي الله عليه وآله و ساير مسلمانان طواف نكرده است.ابن حزم نيز تصريح مي كند كه كفار قريش به او پشنهاد طواف دادند؛ اما او نپذيرفت:وَأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) لم يَخْدَعْ إنْسَانًا قَطُّ غير أَنَّهُ قال يوم الْحُدَيْبِيَةِ كَلِمَةً حَسَنَةً قال الْحَكَمُ فَسَأَلْت عِكْرِمَةَ ما هذه الْكَلِمَةُ قال قالت قُرَيْشٌ يا أَبَا حَبَّابٍ إنَّا قد مَنَعْنَا مُحَمَّدًا طَوَافَ هذا الْبَيْتِ وَلَكِنَّا نَأْذَنُ لَك فقال لاَ لي في رسول اللَّهِ (ص) أُسْوَةٌ حَسَنَةٌرسول خدا (ص) ، هرگز فريب كسي را نخورد ؛ جز اينكه در روز حديبيه ، عبد الله بن أبي كلام نيكويي فرمود. حكم گفت از عكرمه پرسيدم: آن سخن زيبا چه بود؟ وي گفت : قريش به عبدالله خطاب كرد: يا ابا حباب! [كنيه عبدالله ابي] ما محمد را از طواف خانه ممانعت كرديم ؛ ولي براي تو اجازه مي دهيم . عبدالله در جواب گفت : خير، رسول خدا الگويي شايسته اي براي من است . إبن حزم الأندلسي الظاهري، ابومحمد علي بن أحمد بن سعيد (متوفاي456هـ)، المحلي، ج11، ص 209 ، تحقيق: لجنة إحياء التراث العربي، ناشر: دار الآفاق الجديدة - بيروت.بدر الدين عيني و جلال الدين سيوطي نيز همين روايت را نقل كرده اند:العيني الغيتابي الحنفي، بدر الدين ابومحمد محمود بن أحمد (متوفاي 855هـ)، عمدة القاري شرح صحيح البخاري، ج8، ص 54، ناشر: دار إحياء التراث العربي - بيروت.السيوطي، جلال الدين أبو الفضل عبد الرحمن بن أبي بكر (متوفاي911هـ)، الدر المنثور، ج8، ص 177، ناشر: دار الفكر - بيروت - 1993.و علي بن برهان حلبي به استناد به همين روايت، تصريح مي كند كه عبد الله بن أبي در صلح حديبيه و حتي در جنگ بدر حضور داشته است:وقال له المشركون يوم الحديبية انا لانأذن لمحمد ولكن نأذن لك فقال لا ان لي في رسول الله أسوة حسنة فشكر رسول الله صلي الله عليه وسلم له ذلك واكراما لابنه وفي هذا تصريح بأن ابن أبي كان مع المسلمين في بدر وفي الحديبية فلما بلغ وفي لفظ قال إن لي في رسول الله أسوة حسنة رسول صلي الله عليه وسلم امتناعه رضي الله عنه أثني عليه بذلك.روز حديبيه مشركان به رسول خدا (ص) گفتند : ما براي محمد [ص] اجازه نمي دهيم به زيارت برود ولي براي شما [= عبدالله ابي و دوستان تان] اجازه داده مي شود ! عبدالله گفت : خير! رسول خدا [ص] ، برايم الگويي خو بي است ! رسول خدا [ص] از سخنان عبدالله ونيز براي دلجويي پسرش تشكر كرد . مولف مي گويد : وقوع اين گفتگو ها بطور آشكارا نشان مي دهد كه عبدالله ابي همراه مسلمان ها در غزواتي چون بدر و بيعت رضوان حضور داشته است.در خبر ديگري آمده است : هنگامي كه به پيامبر صل الله عليه و آله وسلم ، خبر رسيد: عبدالله ابن ابي (رضي الله عنه) از پذيرش پيشنهاد قريش خود داري ورزيد حضرت با شادماني او را ستايش كرد!الحلبي، علي بن برهان الدين (متوفاي1044هـ)، السيرة الحلبية في سيرة الأمين المأمون، ج2، ص 23، ناشر: دار المعرفة - بيروت - 1400.بيعت عبدالله ابي در شجره:تا اين جا ثابت شد كه عبد الله بن أبي در حديبيه حاضر بوده است ؛ اما آيا با رسول خدا صلي الله عليه وآله، بيعت نيز كرده است يا خير؟ چون اگر بيعت نكرده باشد، رضايت خداوند شامل حال او نمي شود؛ اما اگر ثابت شود كه او نيز بيعت كرده است، تمام استدلال اهل سنت باطل مي شود.طبق روايتي كه مسلم نيشابوري در صحيح خود نقل كرده است، تمام كساني كه در بيعت رضوان حاضر بوده اند، با رسول خدا صلي الله عليه وآله بيعت نيز كرده اند؛ از اين ميان تنها يك نفر استثناء شده است و او جد بن قيس است كه زير شكم شتر خود مخفي شده بود تا مجبور به بيعت كردن نباشد:وحدثنا محمد بن حَاتِمٍ حدثنا حَجَّاجٌ عن بن جُرَيْجٍ أخبرني أبو الزُّبَيْرِ سمع جَابِرًا يَسْأَلُ كَمْ كَانُوا يوم الْحُدَيْبِيَةِ قال كنا أَرْبَعَ عَشْرَةَ مِائَةً فَبَايَعْنَاهُ وَعُمَرُ آخِذٌ بيده تَحْتَ الشَّجَرَةِ وَهِيَ سَمُرَةٌ فَبَايَعْنَاهُ غير جَدِّ بن قَيْسٍ الْأَنْصَارِيِّ اخْتَبَأَ تَحْتَ بَطْنِ بَعِيرِهِ. مردم از جابر مي پرسيدند : در حديبيه چند صحابي حضور داشت ؟ جابر گفت : ما زير آن درخت كه درخت موز بود، هزار و چهار صد نفر بوديم ؛ آن روز همه ي ما با پيامبر (ص) بيعت كرديم . عمر بن خطاب با دست هايش زير درخت را گرفته بود؛ پس همه ما با پيامبر (ص) بيعت كرديم؛ غير از جد بن قيس انصاري كه در زير شكم شترش پنهان شده بود.النيسابوري القشيري ، ابوالحسين مسلم بن الحجاج (متوفاي261هـ)، صحيح مسلم، ج3، ص 1483 ، ح1856، تحقيق: محمد فؤاد عبد الباقي، ناشر: دار إحياء التراث العربي - بيروت.پيش از اين ثابت كرديم كه عبد الله در حديبيه حاضر بوده و اين روايت هم ثابت مي كند كه تمام حاضران در حديبيه با رسول خدا بيعت كرده اند ؛ غير از يك نفر كه او هم نامش مشخص است . و عبد الله بن أبي نيز از اين عموم استثناء نشده است؛ پس او نيز بيعت كرده است و گرنه همانند جد بن قيس استثناء مي شد.حال سؤال ما اين است كه آيا خداوند از عبد الله بن أبي نيز براي هميشه راضي شده است؟آيا او نيز از اهل بهشت است و هرگز وارد جهنم نمي شود؟اگر او وارد بهشت نمي شود، پس آيه بيعت رضوان تخصيص مي خورد شامل همه بيعت كنندگان نمي شود؛ بلكه تنها شامل كساني مي شود كه در زمان بيعت مؤمن نيز بوده اند و بر اين ايمان تا آخر عمر استوار باقي مانده اند؛ پس شامل همه صحابه نمي شود.موفق باشيدگروه پاسخ به شبهات..

در قرآن آمده است، «لَّقَدْ رَضِی اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا» سوره مبارکه الفتح، آیه 18.. «خداوند از مؤمنان ـ هنگامى كه در زير آن درخت (بيعه‌الرضوان‌ كه‌ در حديبيه‌ انجام‌ گرفت) با تو بيعت كردند ـ راضى و خشنود شد. آری این آیه دلالت دارد بر عادل بودن صحابه و صحابه هر عملی را انجام دهند کارشان بر روی اجتهاد گذاشته میشود و اگر آن عمل درست بود دو ثواب و اگر نادرست بود یک ثواب دارند! این جوابی بود که به سؤالم داد، سؤالی که پرسیده بودم در مورد عدالت صحابه رسول خدا(ص) بود که چرا صحابه را عادل میدانند یعنی هر کاری انجام دهند باز به بهشت میروند واین برایم جای سئوال داشت که اگر صحابه هر عملی انجام دهند که انجام هم داده اند به بهشت میروند آنگونه عدالت خداوند عزوجل زیر سؤال میرود.جوابش را گفت ولی وقتی به معنا دقت کردم دیدم خداوند فرموده مؤمنانی که، و شرط ایمان داشتن است که خداوند از آنها راضیست وگفتم آیا تو میتوانی بگویی کدامشان ایمان قلبی داشتند؟ معلوم است نمیتوانی چون خود حضرت صلی الله علیه وآله وسلم در روایتی دارند دوازده نفر در بین اصحاب من، منافق اند واین روایت در کتب معتبر شما اهل سنت آمده است، پس قید ایمان در اینجا ذکر شده است وخداوند از مؤمنان راضیست. پدرت به تو سفارشی میکند وتو انجام میدهی و در اینجا میگوید پسرم من از تو خشنود شدم، معلوم است این برای همان کار خیر توست نه برای همه کارهایت. اگر سفارش دیگری به تو بگوید انجام ندهی خشنود که نمیشود هیچ حتی نفرینت هم میکند! امیدوارم از مثالم، متوجه منظورم شده باشی. آری در این آیه قید همیشگی نیامده و این دلیل نمیشود که تا آخر عمرشان و هر عملشان خداوند از آنان راضی باشدو اینکه صلح حدیبیه در چه زمانی اتفاق افتاد؟ آیا بعضی از صحابه ای که بعدها مسلمان شدند، با گفته شما عادل نیستند؟ یا زنان پیامبر (ص) که در زیر درخت بیعت نکردند با گفته شما عادل نیستند؟ دیگر جوابی نداشت، نمیدانم دوباره به چه چیزی فکر میکرد، دیگر این بار به فکر توجیح بر نیامد. او رفت ولی دوباره آمدنش قطعی بود....